با آمدن فصل تابستان، افراد بیشتری برای تفریح و سرگرمی به استخرها مراجعه میکنند. در استخرها، به دلیل وجود آب و بخار و خاصیت رسانایی آب، احتمال بروز برق گرفتگی وجود دارد. البته اگر طراحی الگو نقشه برق مخصوص استخر به درستی اجرا شود بخاطر استفاده از ترانسهای ایزوله و کلیدهای محافظ جان، خطر برق گرفتگی در داخل آب و محیط استخربه صفر می رسد. اما شاید همچنان برای شما این سوال پیش آید که علت برق گرفتگی در استخرها چیست؟ آیا تجهیزات روشنایی استخر میتواند باعث برق گرفتگی شود؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ میدهیم. همچنین نکاتی که باید هنگام نصب تجهیزات برقی، برای جلوگیری از خطر برق گرفتگی شناگران رعایت شود را به شما میگوییم. در ادامه همراه ما باشید.
تجهیزات روشنایی استخر چیست و چه کاربردی دارد؟
تمام استخرهای سرپوشیده که نور طبیعی برای روشن کردن فضای داخل آنها کافی نیست، همچنین استخرهای سرپوشیده یا سر بازی که در هنگام شب مورد استفاده قرار میگیرند، باید مجهز به تجهیزات روشنایی مناسبی باشند که استخر و فضای پیرامون آن شامل کاسه استخر، کف، جدارهها، نردههای محافظ، فضای پیرامون استخر، مسیرهای عبور و … را به خوبی و بدون ایجاد نور خیرهکننده و آزاردهنده روشن کند. به این تجهیزات به کار رفته، تجهیزات روشنایی استخر میگویند.
در گذشته کاربرد تجهیزات روشنایی استخر، بیشتر به دلیل تامین ایمنی افراد بود. در واقع اغلب برای مشخص شدن محوطه استخر، جلوگیری از سقوط افراد در شب و پیشگیری از مصدومیت شناگران در زمان ورود به استخر از تجهیزات روشنایی استفاده میکردند. اما امروزه بسیاری از کارفرمایان از تجهیزات روشنایی و نورپردازیهای زیبا، به عنوان یکی از تزئینات مکمل در محوطه و فضای استخرها استفاده میکنند. این تجهیزات روشنایی، علاوه بر افزایش ایمنی و محدوده گذاری محوطه، منجر به جلب توجه و تحسین افراد، به ویژه در شب میشود.
تجهیزات روشنایی استخر شامل چه مواردی میشود؟
به طور کلی در تجهیزات روشنایی استخر، از سه نوع چراغ اصلی استفاده میشود:
- چراغهای رشتهای: لامپهای رشتهای، بیشتر در استخرهای بسیار قدیمی دیده میشود و امروزه حتی به ندرت در بازار یافت میشود.
- چراغهای هالوژنی: این نوع چراغها گرمای بسیار زیادی نسبت به چراغهای استخری LED تولید میکنند. البته این گرما توسط آب استخر گرفته میشود. تماس بدن شناگران با این چراغها ممکن است سبب سوختگی پوست بدن شود. چراغهای هالوژن حداقل ۵۰ سانتیمتر پایینتر از سطح آب نصب میشوند.
- چراغهای LED: چراغهای استخری LED، جزو جدیدترین تکنولوژیهای روشنایی استخر محسوب میشوند. چراغهای LED نور قوی و بانفوذی ایجاد و مسافت بیشتری را در داخل آب روشن میکنند. مزیت چراغهای LED نسبت به چراغهای هالوژنی این است که حرارت زیادی از خود تولید نمیکنند؛ در نتیجه اگر استخر بدون آب باشد، این چراغها آسیب نمیبینند. چراغهای LED عمر طولانیتری هم دارند.
چند نکته مهم درباره تجهیزات روشنایی استخرها
- روشنایی و دیگر شبکههای الکتریکی تعبیه شده در استخر باید توسط یک سیستم قطعکننده خودکار محافظت شود. این سیستم ممکن است در قسمت ورودی استخر تعبیه شود تا از سلامت شناگران محافظت شود.
- هرگونه خرابی یا اشکال در تجهیزات روشنایی استخر شامل چراغهای زیر آب، لامپهای بالای استخر و سایر لامپها باید به در سریعترین زمان ممکن تعمیر شود.
- چراغهای قرار گرفته در زیر آب باید به گونهای باشند که فرد ایستاده در کنار استخر بتواند قسمتهای مختلف استخر و کف آن را به طور واضح مشاهده کند.
- چراغهای اضطرای مناسب باید در محل استخرهای روباز که مجوز کار در شب را دارند، قرار بگیرد.
برای نصب تجهیزات روشنایی در استخرها به چه نکاتی باید توجه کنید؟
- هنگام نصب چراغها، به محل رفت و آمد افراد توجه کنید. روشنایی در این بخشها نباید بیش از حد باشد، چرا که باعث اذیت شدن افراد میشود.
- اگر میخواهید برای نورپردازی کف استخر، از تجهیزات روشنایی استفاده کنید، حتما درصد کلر مورد استفاده در آب استخر را در نظر بگیرید؛ چراکه کلر در طولانی مدت خاصیت خورندگی دارد.
- برای بخشهایی که نزدیک به محل رفت و آمد افراد است، از لامپهایی که تولید گرما میکنند استفاده نکنید. تولید گرما در وسایل برقی سبب بهم خوردن تعادل دمای محیط میشود.
- در طراحی چراغها، منابع نور را در دو طرف مقابل هم قرار دهید. با این کار میتوانید تولید سایه را به حداقل برسانید. وجود سایههای متعدد در محیطی مانند استخر که به دلیل وجود بخار محدود دید کم است، یک نقص بزرگ محسوب میشود. این نقص بزرگ هم باعث خطای دید کاربران میشود و هم به زیبایی محیط آسیب میزند.
- در محیط کناری استخر تا جایی که امکان دارد، از نورهای روشن استفاده کنید. استفاده از نورهای کم رمق و سرد، فضای محیط را خراب میکند. نورهای روشن، فضا را شادتر میکند. البته توجه داشته باشید که منظور از نور روشن، نور زیاد نیست.
- قابلیت کم و زیاد شدن نور محیط را فراموش نکنید. حتی اگر استخر خصوصی دارید، ممکن است گاهی اوقات لازم شود به دلیل استفاده کمتر از حد معمول، بخشی از نور را برای کاهش مصرف انرژی خاموش کنید.
- در بخش رختکن، تا جایی که ممکن است از نور ساده استفاده کنید.
- برای روشن کردن سطح آب از نورهای بسیار ملایم با رنگهای خنثی استفاده کنید. ترجیحا از نورهای رنگی، به ویژه نورهای گرم استفاده نکنید؛ چراکه این رنگها در انعکاس با سطح آب درخشندگی بیشتری پیدا میکنند.
علت برق گرفتگی در استخرها چیست؟
استخرهای شنا به دلیل وجود آب و رطوبت، مستعد برق گرفتگی هستند. علت این امر میتواند ناشی از موارد زیر باشد:
- کاهش مقاومت بدن به علت خیس بودن
- احتمال تماس اتفاقی فرد با پتانسیل زمین و نقطه دارای ولتاژ
- احتمال ایجاد یک کوپل مقاومتی بین سیستم زمین استخر و سیستم زمین ایزوله شده مجاور و عبور جریان ناشی از این کوپل و تماس اتفاقی فرد در این حالت
آیا تجهیزات روشنایی استخرها خطرناک است و باعث برق گرفتگی میشود؟
ایمنی، اولین اولویت در اجرای هر پروژ، به ویژه پروژههای برقی است. اهمیت این موضوع در استخرها به دلیل محیط مرطوب استخرها، خاصیت رسانایی آب، خطر برق گرفتگی و شوک الکتریکی بیشتر میشود. بنابراین تجهیزات روشنایی در استخرها باید با ملاحظات بیشتری طراحی و اجرا شوند، تا خطر برق گرفتگی شناگران را تهدید نکند. بدن شناگران در داخل آب مقاومت بسیار کمتری نسبت به عبور جریان برق از خود نشان میدهد و به عنوان مسیر عبور برق به زمین عمل میکند.
همانطور که اشاره کردیم طراحی الگو مناسب برای نقشه برق استخر مساله بسیار مهمی است که اگر به درستی انجام شود با توجه به اینکه ترانسهای ایزوله و کلیدهای محافظ جان در استخر تعبیه میشود، خطر برق گرفتگی در آب و استخر اتفاق نخواهد افتاد. صدمات ناشی از برق گرفتگی در استخرها بسیار جدی است و حتی ممکن است منجر به مرگ شود. همچنین به علت اینکه فرد در آب قرار دارد و امکان بیحس شدن وجود دارد، خطر غرق شدن هم بسیار جدی است.
هنگام نصب تجهیزات روشنایی، برای جلوگیری از برق گرفتگی شناگران چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
- به هیچ عنوان از مدارهای رو کار، به ویژه در کنار استخر و محیطهای خیس استفاده نکنید. همچنین از نصب پریز در این بخشها اجتناب کنید. اگر نیاز است که حتما در مدار از پریز استفاده شود، آن را به بخش رختکن منتقل کنید.
- لامپی که در بخش اصلی استخر استفاده میکنید، حتما باید LED یا هالوژن باشد. استفاده از لامپهای کم مصرف یا رشتهای معمولی در این بخشها اکیدا ممنوع است. از لامپهای رشتهای برای چنین پروژههای استفاده نکنید، چراکه مقرون به صرفه نیستند و از لحاظ ایمنی شما را در معرض خطرهای زیادی قرار میدهند.
- استخر را همبند کنید. همبند کردن استخر روش خوبی برای جلوگیری از خطر برق گرفتگی شناگران است، که در ادامه بیشتر درباره آن توضیح میدهیم.
همبند کردن استخر چیست و چگونه از برق گرفتگی جلوگیری میکند؟
یکی از راهکارهای موثر برای جلوگیری از خطر برق گرفتگی، همبند کردن استخرها است. منظور از همبندی، اتصال دائمی قطعات فلزی به یکدیگر به منظور ایجاد یک مسیر رسانای الکتریکی جهت دستیابی به پیوستگی الکتریکی و عدم وجود اختلاف پتانسیل قابل ملاحظه در طول مسیر است. هنگامی که تجهیزات فلزی به هم متصل شوند، اختلاف پتانسیل ولتاژ که ممکن است بین قطعات فلزی جدا از هم وجود داشته باشد، از بین میرود و در نتیجه خطر شوک کاهش مییابد.
به عبارت دیگر، از همبندی برای برابر کردن اختلافات احتمالی ولتاژ برای کاهش خطرات شوک بین قطعات رسانای مختلف استخر، با وصل کردن این قطعات به یکدیگر استفاده میشود. همبندی کردن قسمتهای رسانای استخر و قطعات فلزی با هدف ایجاد یک مسیر با مقاومت کم به منظور حذف ولتاژهای خطرناک انجام میشود.
بعضی از مزایای مهم همبندی در استخرها عبارتند از:
- جلوگیری از برق گرفتگی
- جلوگیری از گزشهای آزاردهنده در هنگام تماس با هادیها، فلزات، آب و تجهیزات
- سالم ماندن تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی حساس
نکته پایانی
در این مقاله به طور کلی به بررسی تجهیزات روشنایی در استخرها و خطر برق گرفتگی پرداختیم. تجهیزات روشنایی استخرها و کاربرد آنها هم در ایمنی هم در زیبای فضای استخر بسیار مهم است. اما باید به این مساله توجه کرد که تجهیزات روشنایی منجر به برق گرفتگی نشوند. بنابراین باید نکاتی را هنگام نصب تجهیزات روشنایی برای جلوگیری از برق گرفتگی مد نظر قرار داد و در نهایت به همبند کردن استخر به عنوان یک راهکار مفید جهت جلوگیری از برق گرفتگی دقت کرد.